اَملَش

اَملَش شهری است در استان گیلان و شمال ایران. شهرستان املش با مساحت تقریبی ۳۵۰ کیلومتر مربع در فاصله ۷۵ کیلومتری شهرستان رشت و در ۱۶ کیلومتری شهرستان های رودسر و لنگرود قرار دارد.

شامل دو بخش (مرکزی و رانکوه) و دو شهر (املش و رانکوه) و ۵ دهستان و ۱۴۶ روستا می‌باشد. شهر املش به مساحت ۹/۴ کیلومتر مربع مرکز این شهرستان می‌باشد. قدمت این شهر به دوران سلطنت شاه عباس صفوی بر می‌گردد. در این دوران امرایی به نامهای ولی سلطان صوفی و بهرام علی صوفی به امر شاه عباس به حکومکت رانکوه و دیلمان منصوب و در املش سکنی گزیدند.

شهر املش مجاور رودخانه شلمانرود واقع شده و به علت «مند آب» بودن رودخانه در سابق، این شهر به نام «آبلش» نامیده شد. این رودخانه باعث شد که املش به دو قسمت غربی و شرقی به ترتیب به نامهای «سولش» و «آبلش» موسوم و بعدها به مرور زمان املش نامیده شد. کشف آثاری از قرون گذشته در این منطقه، حاکی از این است که املش سابقه کهن تاریخی پیش از اسلام را دارد.

این شهرستان یکی از دو معدن بزرگ میکای سیاه و دولومیت ایران را در قلب خود جای داده است.
این شهر با موقعیت کوهپایه ای، مرکز شهرستان املش و مشتمل است بر دو ناحیه جلگه ای و کوهستانی، که در جهت جنوبی دو شهرستان لنگرود و رودسر واقع شده است؛بنابراین آب و هوای آن متاثر از دو عامل جغرافیایی، دریا و کوهستان، معتدل مرطوب نیمه کوهستانی است.

نام املش:

نامی است مرکب از دو واژه «ام » و«لش» که«لش» به معنی راکد، ایستاده و «ام» به رود و رودخانه اطلاق می‌شود؛ بنابراین املش به معنی رود تنبل و راکد از جریان ایستاده می‌باشد.

زبان و گویش:

قومیت مردم املش گیلک با لهجه بیه پیش (شرق گیلان) و گویش املشی تکلم می‌کنند.

نماد شهر املش:

 

یکی از مجسمه های کشف شده به شکل یک گاو کوهان دار است که به عنوان شهر املش انتخاب شده است. تاریخ شناسان معتقدند که در آن زمان گاوهایی زندگی می‌کردند که دارای کوهان بوده اند. به همین دلیل مورخان این آثار و آن دوران را تمدن املش نامیده اند.

 

لباس محلی:

 

لباس های محلی گیلان با وجود زیبایی خاص و ویژه آن به دلیل پوشش مناسب با عقاید مذهبی و دینی ما نیز سازگار است. هنوز هم در مناطق مختلف استان زنان و مردان از لباس بومی و سنتی مختص خود استفاده می‌کنند.

سابقه تاریخی لباس های محلی استان گیلان به اشیاء کشف شده در چراغعلی تپه رستم آباد(مارلیک) بر می‌گردد. این یافته ها، انواع تزییناتی که بر روی دامن و پیراهن و پیشانی بند به کار می‌رفته اند را نشان داده است.

بنا به عقیده محققان، شکل و تنوع لباس در این منطقه هنوز تداوم اشکال مورد استفاده در دوره متاخر تر زمانی است و تنها در موارد ناچیزی، چون یراق دوزی و نوار دوزی های پیراهن های زنانه تغییراتی در آنها به وجود آمده است. یکی از موارد تغییر در این لباسها استفاده از رنگ است. در زمان گذشته مردم فقط از رنگهای موجود در طبیعت استفاده می‌کردند. در حالیکه امروزه با رنگهای صنعتی پارچه ها را می‌آرایند.

پوشاک مردان

شامل جلیقه، شلوار، کت، پای افزار، کلاه، کولا وشولا است.

پوشاک زنان

لباس های محلی زنان گیلان را می‌توان به سه بخش شرق، غرب و مرکز تقسیم بندی کرد که لباس زن شرق گیلان به لباس «قاسم آبادی»، زن غرب گیلان«تالشی» و از لباس مرکزی گیلان با عنوان «رسوخی» معروف است. پوشاک زنان شامل روسری و سربند، پیراهن، جلیقه، قبا، شلیته و چادر شب می‌باشد.

بازیهای محلی:

دو بازی محلی این شهر شامل لافند بازی و کشتی گیله مردی است.

غذاهای محلی:

سیرابیج

ترشی تره

کال کباب

آلومسما

ماهی و سیر دو بخش مهم و همیشگی غذاهای گیلانی به حساب می‌آید. مردمان این منطقه بی شک علاقه زیادی به غذا و مخصوصا برنج دارند و طعم اصلی غذاهایشان معمولا ترش هستند و میشه گفت که هیچ علاقه ای به غذاهای شیرین ندارند. از غذاهای معروف این شهر می‌توان به میرزا قاسمی، باقلا قاتق، ترشی تره، آلو مسما، سیرابیج، شش انداز، کال کباب، اناربیج، واویشکا، سیر قلیه و کباب ترش اشاره کرد.

جاذبه های گردشگری شهرستان املش:

برج تاریخی میل امام

غار سیاه استخر

شهر املش به دلیل آب و هوا و منطقه جغرافیایی که قرار گرفته دارای طبیعت سرسبز و بکری است که چشم هر بیننده ای را نوازش می‌دهد. از جاذبه های گردشگری این شهر می‌توان به آبشار سیاه تاش، بلوردکان، برج میل امام، تالاب زربیجار، غار سیاه استخر و روستای تابستان نشین اشاره کرد.

• حامد توسلی