نسل نو در تئاتر، جریان نو می‌طلبد

هنرمندنیوز: تماشاگرانی که در این روزهای گوشه‌نشینی ناشی از کرونا برای دیدن این نمایش، بعد از تعطیلی چندین ماهه‌ی تئاتر در کشور، پا به سالن‌های نمایشی گذاشته‌اند و می‌خواهند برای حداقل ساعتی، به جز صحنه، به چیز دیگری فکر نکنند.‌ تماشاگرانی که حمایت از نسل تازه نفس تئاتر را وظیفه‌ی خود می‌داند.

در یک ساعتی که این نمایش به صحنه می‌رود، نهایت هم‌بستگی و کار گروهی را می‌توان دید که مثال زدنی است. این ۲۰ بازیگر بی‌هیچ حرکت اضافه‌ای هوای یکدیگر را دارند و در تلاش‌اند که بیش از همیشه اتحاد داشته باشند. چون یاد گرفته‌اند که تئاتر چیزی خارج از مفهوم گروه تعریف نمی‌شود.

درست است که این بازیگران برای لحظات کوتاهی لبخند را بر لب مخاطب می‌نشانند، ولی رنجی در این اجرا نهفته است که حاصل تجربه‌ی زیسته‌ی تک تک بازیگران و خود کارگردان است. رنج بازیگر شدن و رنج به نمایش گذاشتن خود. حرفه‌ای که این روزها هزاران آدم خواستاراش هستند و فقط تعداد انگشت شماری از آن‌ها، به آن جایگاهی که باید می‌رسند. این نمایش، گروهی بازیگر را نشان می‌دهد که برای رسیدن به خواسته‌ی خود، یعنی بازیگر شدن و به اجرا درآمدن نمایش‌شان، با هم رقابت می‌کنند؛ و چه بسا این رقابت در جهان نمایش می‌تواند منجر به کشتن رقیب اصلی شود.

کارگردان در این نمایش از نمایشنامه‌های معروفی الهام گرفته است؛ اما با این وجود نمایش حس چندپارگی پیدا نکرده. چراکه کارگردان توانسته به خوبی این برداشت‌های شخصی از نمایشنامه‌های دیگر را مال خود کند و در قصه‌ی نمایش جای دهد.

چیزی که بیش از همه در این نمایش به چشم می‌خورد، _البته به غیر از همراهی بازیگران با یکدیگر_ کارگردانی درست این نمایش و ایده‌های درون آن است. کارگردان در این اجرا توانسته است کاملاً فکر شده، نمایشی که در تعریف قصه‌ی خطی‌اش می‌تواند به ظاهر رئال باشد، شما را در کارگردانی با ایده‌هایی روبرو می‌کند که متوجه می‌شوید از تمام ظرفیت‌های نمایشی کردن این قصه استفاده شده است.

نمایش «نشخوار» به نویسندگی و کارگردانی محمد اثنی‌عشری و تهیه‌کنندگی معین شاهچراغی و نیما مظاهری از ۴ خرداد ساعت ٢٠ در عمارت نوفل لوشاتو روی صحنه است. بازیگران این نمایش نیلوفر جبارزارع، غزاله جعفرپور، ماهان جباری، محمدامین خادم، ابوالفضل رشیدی، مینا رسولی، بابک سلیمی، سپیده سیرانی، رعنا شفیع‌زاده، پوریا صفایی‌زاده، آرین طوقیان، یاسمن گلرخ، تینا مومن‌زاده، محمدامین موسوی، یگانه ماموریان، محمدحسن نیلوفر، علی ویسی و مهدی یزدانی هستند.

محمدحسین اثنی‌عشری فارغ‌التحصیل کارشناسی نمایش از دانشگاه هنر تهران است. ازجمله فعالیت‌های وی در حوزه کارگردانی می توان به نمایش‌های «آنتی‌گونه»، «مصاحبه»، «شاه‌اوبو»، «عروسی شغال»، «بیف استراگانوف» و «حکایت ماه‌دولت» اشاره کرد. اثنی‌عشری همچنین درنمایش هایی ازجمله «درباب ماراساد»، «آخرین بازی»، «به سوی دمشق»، «رژه‌ کور» بازی و و در جشنواره‌هایی چون: جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، تئاتر دانشگاهی، تئاتر تجربه، تئاتر سوره و تئاتر خیابانی مریوان حضور داشته است.

از جمله فعالیت های  اجرایی وی  در این حوزه نیز می‌توان به دبیر کانون نمایش دانشگاه هنر، دبیر انجمن علمی نمایش عروسکی دانشگاه هنر، مدیر پشتیبانی بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران، مدیر اجرایی سایت جشنواره بین‌المللی تهران- مبارک، عضو شورای سیاستگذاری نهمین و دهمین جشنواره مونولوگ دانشگاه هنر، سردبیر مجله تخصصی تئاتر عروسکی، دبیر دهمین جشنواره حرکت دانشگاه هنر اشاره کرد.

برای آشنایی بیشتر با این کارگردان و نمایش «نوشخوار» با ایشان به گفتگو نشستیم و دغدغه‌های حال حاضرش را شنیدیم.

هر بازیگر با تجربه‌ی زیسته‌اش می‌تواند به شناخت خود دست یابد

محمدحسین اثنی‌عشری: نمایش نوشخوار با حمایت هومن سیدی و آموزشگاه آزاد بازیگری هشت میلیمتری، تولید و به اجرا رسیده است. این نمایش ۲۰ بازیگر دارد که هنرجوی همین آموزشگاه هستند. در ابتدا تصمیم داشتیم که داستان نمایش برگرفته از ذهنیات و دغدغه‌های همین هنرجویان باشد، هنرجویان از گذشته یا مشغولیات فکری‌شان بگویند تا با استفاده از این‌ها بتوانیم نمایشی متکی بر دغدغه‌ی بازیگرانش داشته باشیم. بر همین اساس روند کارگاهی را پیش گرفتیم و برپایه آموخته‌هایمان در تئاتر وارد عمل شدیم. اما پس از مدتی تمرین به نتایج دیگری رسیدیم که حاصلش شد «نمایش نوشخوار». دست گذاشتیم روی دغدغه‌ی همه‌ی این هنرجویان؛ یعنی بازیگر شدن. هنرجویان تازه کار بودند و هدفم این بود که در ابتدا با تمرینات متفاوت، آن‌ها با این فضا بیشتر آشنا شوند و رشد پیدا کنند، پس تصمیم گرفتیم تا با خواندن رمان و نمایشنامه و همچنین گوش کردن به موسیقی و جمع‌آوری متریال به تحقق این موضوع کمک کنیم. نگاه من این است که تئاتر هم مثل مجسمه‌سازی و نقاشی نیازمند متریالی برای تولید است و متریال تئاتر چیزی نیست جز حیطه‌ی گسترده‌ی ادبیات مثل داستان، شعر، ادبیات نمایشی. موسیقی هم بخش مهمی از این متریال را شامل می‌شود؛ چرا که ابزار ساختن یک نمایش موادی مثل این هاست. کلیت این نمایش مواجه دو نسل از بازیگران تئاتر با یکدیگر است. شهر لامکان است و نام کاراکترها هم برگرفته از نمایشنامه‌های کلاسیک و امروزی است.  مسئله مهم این بود تا از بدن بازیگران به مثابه ابزار و هر چیزی در صحنه اعم از دکور استفاده شود. بازیگران تبدیل به آکسسوارها می‌شوند و دیوارهای صحنه را می‌سازند. پروسه‌ی رسیدن تمرین تا اجرای این نمایش، ۵ ماه طول کشید.

نسل نو در تئاتر، جریان نو می‌طلبد

محمدحسین اثنی‌عشری: هنر تئاتر نیاز به افراد جوان و جستجوگر دارد که نوآور باشند و همچنین با مطالعات گسترده‌ی خودشان، فکر به روزی داشته باشند. که حضورشان باعث می‌شود ما اتفاقات تازه‌ای را در تئاتر ببینیم. جوان‌ها آدم‌های جریان‌سازی هستند و لازم است که به آن‌ها بها داده شود تا وارد میدان شوند و بتوانند کار کنند. نسل نو در تئاتر، جریان نو می‌طلبد؛ چراکه مخاطبانی با فکر و ایده‌الی جدید دارد. مهم‌ترین نسلی که باید تأثیری روی آن گذاشته شود نسل جوان است و چه بهتر این جوانان باشند که بتوانند این تأثیرگذاری را ایجاد کنند. نسل جدید، زبان جدیدی را دارد، پس نیاز به آدم‌هایی دارند که بتوانند با یک دیگر به زبان و فکر مشترکی برسند.

تماشاگر را با حال خوب از سالن بدرقه می‌کنیم

محمدحسین اثنی‌عشری: برای اجرای این نمایش در شرایط شیوع ویروس کرونا، بسیار دچار چالش بودیم که آیا این کار اخلاقی است یا خیر. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که سلامت روان کم اهمیت‌تر از سلامت جسم نیست و باید به این موضوع نیز توجه شود. چیزی که مدتی است همه از یاد برده‌اند و با برای حفظ جان‌شان دچار وسواس فکری شده‌اند. نمایش «نشخوار» درونمایه‌های طنزی دارد که تماشاگر را با حالی خوب از سالن نمایش بدرقه می‌کند. خوشبختانه تا امروز برخلاف پیش بینی ما، استقبال مخاطبان بسیار رضایتبخش بوده است.

مخاطب به دنبال چهره‌ها و بازی‌های جدید است

محمدحسین اثنی‌عشری: یکی از دغدغه‌هایی که من در این کار دارم، دیده شدن بازیگرانی است که حداکثر انرژی و پتانسیل خود را می‌گذارند و تلاش شبانه روزی انجام می‌دهند. به نظر من باید کسانی که در حوزه حرفه‌ای‌تر کار می‌کنند یا تجربه‌ی بیشتری دارند، چه در مدیوم تئاتر چه سینما، بیایند، این نسل جدید بازیگرها را ببینند و ازشان استفاده کنند. چراکه مخاطب از تکرار خسته می‌شود، خواهان تنوع است و دنبال چهره‌ها و بازی‌های جدیدی است.

جشنواره‌ها برخوردی سلیقه‌ای دارند

محمدحسین اثنی‌عشری: من به دلیل اینکه تجربه‌های حضور در جشنواره‌های تئاترم از اجراهای عمومم بیشتر بوده؛ به این نتیجه رسیدم که جشنواره‌ها فرصت خوبی برای دیده شدن نسل جدید تئاتر هستند. چرا که اکثر گروه‌ها و بازیگرها کارهای یکدیگر را می‌بینند و هم را می‌‌شناسند. اما متأسفانه چهارچوب جشنواره‌ها و کارهای پذیرفته شده در آن‌ها، با سیاست‌هایی تک بعدی جلو می‌روند که باعث می‌شود به افراد با نظرات و سبک‌های مختلف کاری بها داده نشود. این ضعف در جشنواره‌های ما وجود دارد که اکثراً برخوردی سلیقه‌ای دارند.