در کنار مردم، برای مردم

موسیقی همواره در تاریخ ایران نقشی فراتر از سرگرمی ایفا کرده است. از نغمه‌های خراسانی گرفته تا آواهای جنوبی، همواره موسیقی در کنار شادی‌ها و غم‌های مردم حضور داشته و زبان مشترک احساسات جمعی بوده است. در دوره‌های سخت، موسیقی نقشی درمانگر داشته و در روزگار رونق، عامل همبستگی و جشن. صدای شجریانِ بزرگ، محمدرضا شجریان، خود به تنهایی یادآور این حقیقت است که موسیقی می‌تواند صدای مردم شود. اکنون همایون، وارث آن میراث عظیم، در مسیری مشابه قدم گذاشته و نشان داده است که می‌توان هنر را از انحصار و تجمل بیرون کشید و به بطن جامعه آورد.

آنچه کنسرت همایون شجریان را متفاوت می‌کند، نه فقط کیفیت هنری آن بلکه رایگان بودنش است. در شرایطی که قیمت بلیت کنسرت‌ها برای بسیاری از مردم دست‌نیافتنی شده، تصمیم برای برگزاری کنسرت رایگان معنایی روشن دارد: موسیقی متعلق به همه است، نه به طبقه‌ای خاص. این اقدام نشان می‌دهد که هنر وقتی در خدمت مردم قرار گیرد، می‌تواند بخشی از دردهای اجتماعی را تسکین دهد. حتی اگر این تسکین موقت باشد، باز هم ارزشی انکارناپذیر دارد. مردمی که شاید ماه‌هاست فرصتی برای تجربه شادی جمعی نداشته‌اند، در آن شب می‌توانند کنار هم آواز بشنوند، هم‌صدا شوند و کمی از بار سنگین زندگی روزمره فاصله بگیرند.

کنسرت رایگان شجریان یادآور یک نکته مهم دیگر است: مسئولیت اجتماعی هنرمندان. در جهان امروز، بسیاری از هنرمندان بزرگ خود را صرفاً تولیدکننده اثر هنری نمی‌دانند، بلکه نقش اجتماعی نیز برای خود قائل‌اند. آنها می‌دانند که محبوبیت و سرمایه اجتماعی‌شان می‌تواند به نفع جامعه به کار گرفته شود. همایون شجریان با این حرکت نشان داد که نسبت به جامعه‌اش بی‌تفاوت نیست. او می‌توانست همچنان در سالن‌های مجلل و با بلیت‌های گران بخواند، اما انتخاب دیگری کرده است: ایستادن کنار مردم. این انتخاب نه‌تنها اعتبار اجتماعی او را افزایش می‌دهد، بلکه الگویی می‌شود برای سایر هنرمندان.

سؤال مهم این است: آیا این کنسرت می‌تواند به جریانی پایدار بدل شود یا تنها یک رویداد گذرا خواهد بود؟ پاسخ تا حد زیادی بستگی به واکنش دیگر هنرمندان و نهادهای فرهنگی دارد. اگر دیگر چهره‌های برجسته هنر و موسیقی نیز چنین رویکردی اتخاذ کنند، می‌توان امیدوار بود که «هنر مردمی» از شعار به واقعیت نزدیک شود.

چنین جریانی می‌تواند پیامدهای مهمی داشته باشد، مردم در تجربه‌های جمعی هنری، احساس نزدیکی و همدلی بیشتری می‌کنند. وقتی موسیقی رایگان یا با هزینه کم عرضه شود، اقشار کم‌درآمد نیز امکان حضور پیدا می‌کنند. هنرمندانی که در کنار مردم می‌ایستند، محبوبیت پایدار و عمیق‌تری می‌یابند. برگزاری چنین کنسرت‌هایی می‌تواند مطالبه عمومی برای حمایت از هنر رایگان و مردمی را افزایش دهد.

کنسرت رایگان شجریان تنها یک اتفاق موسیقایی نیست؛ بلکه می‌تواند نماد تغییری فرهنگی باشد. در جامعه‌ای که بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی به کالاهای لوکس تبدیل شده‌اند، چنین حرکتی یادآور این است که فرهنگ و هنر باید در دسترس همگان باشد.

این اتفاق همچنین می‌تواند الهام‌بخش سایر حوزه‌ها شود. تئاترهای خیابانی، نمایشگاه‌های هنری رایگان، جشنواره‌های مردمی و برنامه‌های فرهنگی در فضای باز می‌توانند ادامه‌دهنده این مسیر باشند. به بیان دیگر، حرکت شجریان می‌تواند جرقه‌ای باشد برای بازاندیشی در سیاست‌های فرهنگی کشور.

بازتاب‌های خبراین کنسرت در میان مردم نشان داد که جامعه چقدر به چنین لحظاتی نیاز دارد. همگی یک پیام مشترک داشتند: «ما تشنه شادی و همدلی هستیم.» این پیام باید جدی گرفته شود، زیرا نشان می‌دهد که یکی از نیازهای اساسی جامعه امروز ایران، دسترسی به تجربه‌های فرهنگی جمعی است.

این حرکت و تصمیم همایون شجریان را باید فراتر از یک شب موسیقی دید این رویداد یادآور این است که هنر زمانی زنده است که در کنار مردم باشد. چنین حرکت‌هایی می‌توانند امید اجتماعی را تقویت کنند و فرصتی برای تجربه شادی‌های مشترک فراهم آورند. اگر این مسیر ادامه یابد و به جریانی فراگیر بدل شود، شاید بتوان گفت که هنر دوباره نقش تاریخی خود را در جامعه ایران بازیافته است؛ نقشی که نه صرفاً تزئینی و تجملی، بلکه حیاتی و مردمی است. این اقدام فرزند خلف «محمدرضا شجریان» آغازی است برای بازخوانی این حقیقت که «هنر برای همه است».

مهدی احمدی / مدیرمسئول