از اطلاع‌رسانی شفاف تا مقابله با اخبار جعلی
- شناسه خبر: 90048
- تاریخ و زمان ارسال: 11 اردیبهشت 1404 ساعت 19:58
سواد رسانه‌ای: مهارتی برای فهم و استفاده درست از اطلاعات
سواد رسانه‌ای به مجموعه توانایی‌هایی اطلاق می‌شود که به افراد این امکان را می‌دهد تا اخبار و اطلاعات را به درستی درک کرده و تحلیل کنند، به ویژه در زمان‌هایی که سیل اطلاعات و اخبار از منابع مختلف به سمت آن‌ها سرازیر می‌شود. در دنیای امروز که اطلاعات به‌سرعت در فضای مجازی منتشر می‌شود، داشتن سواد رسانه‌ای به معنای توانایی تشخیص اخبار درست از نادرست، تحلیل صحت و اصالت منابع و فهم تأثیرات روانی و اجتماعی آن‌ها است. سواد رسانه‌ای تنها مختص به مصرف‌کنندگان محتوا نیست، بلکه رسانه‌ها نیز باید این سواد را در سطح سازمانی و حرفه‌ای داشته باشند. رسانه‌ها باید به‌عنوان مرجع خبری، نه تنها به انتشار اطلاعات دقیق و معتبر پرداخته، بلکه به آموزش سواد رسانه‌ای در جامعه نیز کمک کنند تا مردم در مواجهه با بحران‌ها و اخبار فوری، قدرت انتخاب و تحلیل صحیح داشته باشند.
نقش رسانه‌ها در مدیریت بحران
در زمان بحران‌های اجتماعی مانند حوادث طبیعی، اعتراضات عمومی یا بحران‌های بهداشتی (مانند پاندمی‌ها)، رسانه‌ها وظیفه‌ای خطیر در مدیریت بحران دارند. این وظیفه فراتر از انتشار اخبار است و شامل هدایت افکار عمومی، آموزش عمومی و حتی کمک به کاهش اضطراب اجتماعی می‌شود. رسانه‌ها باید در بحران‌ها به‌طور مؤثر و مسئولانه عمل کنند. این بدان معناست که آن‌ها باید ضمن ارائه اخبار درست و مستند، از شایعات و اطلاعات نادرست جلوگیری کنند. در مواقع بحران، رسانه‌ها باید از اطلاع‌رسانی به‌موقع و شفاف استفاده کنند تا مردم بتوانند تصمیم‌گیری‌های درست و آگاهانه‌ای در مواجهه با بحران‌ها اتخاذ کنند. این شامل اطلاع‌رسانی درباره اقدامات امدادی، توصیه‌های بهداشتی، وضعیت جاده‌ها یا مناطق خطرناک و سایر اطلاعات حیاتی است.
مدیریت شایعات در دوران بحران
یکی از چالش‌های عمده‌ای که رسانه‌ها با آن مواجه هستند، مدیریت شایعات در دوران بحران است. شایعات می‌توانند با سرعت زیادی در شبکه‌های اجتماعی و حتی رسانه‌های سنتی گسترش پیدا کنند و تأثیرات منفی زیادی بر شرایط بحرانی بگذارند. این شایعات می‌توانند به ایجاد اضطراب اجتماعی، گمراهی مردم، و حتی ایجاد بحران‌های دومینو‌وار منجر شوند. رسانه‌ها در چنین مواقعی باید با استفاده از اطلاع‌رسانی شفاف و معتبر، نقش مهمی در مقابله با شایعات ایفا کنند. اولین گام در این راستا، اصلاح فوری اطلاعات غلط و ارائه حقایق ثابت شده است. رسانه‌ها باید از روش‌های تأسیس روابط با منابع معتبر استفاده کرده و برای مقابله با شایعات، کنترل اخبار را از طریق ارائه گزارشات مستند و مقامات رسمی به دست گیرند. مهم‌تر از همه، رسانه‌ها باید به مردم آموزش دهند که چگونه منابع خبری قابل‌اعتماد را شناسایی کنند و از منابع غیررسمی و شایعات خودداری کنند. این امر به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی که انتشار اخبار نادرست سریع‌تر و راحت‌تر صورت می‌گیرد، حیاتی است.
آموزش سواد رسانه‌ای در جامعه
برای مقابله مؤثر با بحران‌ها و شایعات، آموزش سواد رسانه‌ای به افراد جامعه ضروری است. این آموزش باید از سنین پایین آغاز شود و در تمام سطوح جامعه توسعه یابد. آموزش سواد رسانه‌ای به افراد کمک می‌کند تا در مواجهه با اخبار و اطلاعات مختلف، توانایی تحلیل و ارزیابی منابع را داشته باشند و به این ترتیب، کمتر تحت تأثیر اخبار نادرست قرار گیرند. رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های ملی و عمومی، در این زمینه باید پیشرو باشند و با ارائه برنامه‌های آموزشی و دوره‌های آگاهی‌بخشی، جامعه را به ارتقاء سواد رسانه‌ای دعوت کنند. همچنین، آموزش‌های رسانه‌ای باید با در نظر گرفتن تغییرات تکنولوژیکی جدید و ظهور رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی طراحی شوند تا مردم بتوانند به‌طور مؤثر از این ابزارها در زمان بحران استفاده کنند.
در نهایت، در دنیای امروز که رسانه‌ها از قدرت بالایی در اطلاع‌رسانی و شکل‌دهی به افکار عمومی برخوردارند، مدیریت درست رسانه‌ها در زمان بحران و شایعات از اهمیت بسیاری برخوردار است. سواد رسانه‌ای به افراد کمک می‌کند تا در بحران‌ها به‌طور مؤثر با اخبار و اطلاعات روبه‌رو شوند و رسانه‌ها نیز با داشتن این سواد می‌توانند در بحران‌ها به مدیریت صحیح جریان اطلاع‌رسانی و سامان‌دهی به شایعات بپردازند. این امر نه تنها در کاهش آسیب‌های ناشی از بحران‌ها مؤثر است، بلکه باعث ایجاد اطمینان عمومی، کاهش اضطراب و حفظ انسجام اجتماعی می‌شود. سواد رسانه‌ای و مدیریت مؤثر رسانه‌ها در زمان بحران‌ها، به‌ویژه در دوران کنونی که شایعات و اخبار نادرست سریع‌تر از همیشه منتشر می‌شوند، به‌عنوان ابزارهایی ضروری برای تقویت آگاهی عمومی و مدیریت بحران باید مورد توجه قرار گیرد. تنها در این صورت است که می‌توان از بحران‌ها عبور کرد و اثرات منفی آن‌ها را به حداقل رساند.
مهدی احمدی / مدیرمسئول
