لیلا حاتمی در جامه ریاست هیات داوران فستیوال فیلم “سینماهای آسیا”ی شهر”وزول”در فرانسه

هنرمندنیوز: هیات دواران امسال فستیوال، افزون بر لیلا حاتمی، برنده جایزه خرس نقره ای بهترین بازیگر فستیوال برلن برای فیلم “جدائی نادر از سیمین، ساخته اصغر فرهادی و عضو هیات داوران فستیوال کن در سال  ۲۰۱۴، عبارتند از “سوها  اراف”، فیلمنامه نویس فلسطینی، “زیگ دوالی”، کارگردان فیلیپینی و “یرلان  نورموخام بتف”، کارگردان قزاق.

شش ژوری دیگر هم برای داوری فیلم های داستانی و مستند بخش های مسابقه ای فستیوال در کنار ژوری اصلی به کار خواهند پرداخت.  امسال برای بزرگداشت از مدیر فنی و بسیار فعال فستیوال، “مارک هاز”، که سال گذشته ، در ۳۳ سالگی،  در یک حادثه هوایی  با گلایدر جان خود را از دست داد، یک هیات داوران به نام او به وجود آمده است.

در کنار آنان “ژوری جوان” ، تشکیل شده از جوانان دبیرستانی، جایزه خود را به فیلم برگزیده خود خواهد داد.

در میان نه فیلم بخش مسابقه ای، فیلم “ما مجبوریم” ساخته رضا درمیشیان برگزیده شده که هم خود وی و هم فاطمه معتمد آریا، بازیگر فیلم، در فستیوال شرکت خواهند داشت. این فیلم با قیلم های “تنهایان” از  کره،  “در ساحل دریا”، از ژاپن-ویتنام، “اواز فریدا”، از  ازبکستان، “مشت جن سان” فیلیپین، “آبشارها” از تایوان، “مردی از ناکجا”، از بنگلادش،  و “نقاش تابوت” و  “یانگاوآ” از چین در رقابت خواهد بود. ناگفته نماند که رقیب سرسختی چون “بریانته مندوسا” ی فیلیپینی که همواره فیلم هایش در فستیوال کن شرکت داشته و برای سینما دوستان چهره شناخته شده ای است، برای همه در این بخش وجود دارد.

در بخش پیش نمایش ها، فیلم بسیار خوب جاده خاکی، ساخته “پناه پناهی” و فیلم خوب “مابین دو بامداد” ساخته  ” سلمان نجار” از ترکیه به نمایش در خواهند آمد. این فیلم های بهزودی در سینماهای فرانسه اکران خواهند شد.

۱۸ فیلم در بخش موضوعی “در بستر تاریخ” گنجانده شده اند که از جمله  فیلم های  “بهار تهران” ساخته علی صمدی اخدی، “پرونده مونا لیرا”، ساخته “اران ریکلیس”  وبا شرکت گلشیقته فراهانی، فیلم  “ناسزا” ، ساخته “زیاد دو عیری”  در آن سوی کوهستان”، ساحته جیا زانکه”، “پرورشگاه”، ساخته “شهربانو سادات” و “بدرود پسرم”؛ ساخته “وانگ زوآشوای”  را در بر می گیرند.

در میان هشت فیلم بخش مسابقه ای مستند که هر کدام از زاویه ویژه ای به واقعیت های محیطشان می نگرند،  فیلم “آشو”، ساخته  “جعفر نجفی” ، از ایران قرار دارد.

نگاهی به سینماهای کشورهای جاده راه ابریشم، یکی ازبخش هائی است که  در آن به افغانستان، ایران، قرافستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان سری زده می شود.

فستیوال سینماهای آسیا، که تاکنون حدود پانزده فیلم از افعانستان را در سالهای پیش به نمایش در آورده که شماری از آنها جایزه نیز گرفته اند، بار دیگر فیلم “اسامه”، ساخته صدیق برمک و “سنگ صبور”، ساخته عتیق رحیمی، نویسنده و سینماگر که داستان آن را از کتاب خود به همین نام بر گرفته(کتابی که در سال ۲۰۰۸ جایزه مهم ادبی گنکور فرانسه را ربود) به مناسبت روزی که برای افعانستان تعیین شده ، به نمایش می گذارد.  در این روز، فیلم “قندهار”، ساخته محسن مخملباف نیز به نمایش در می آید و پیرامون اوضاع افغانستان بحث هائی در خواهد گرفت.

ایران، که با نمایش ۱۶۰ فیلم از این کشور درگذشته شاید رکورد دار باشد، تاکنون ۴۰ جایزه در این فستیوال ربوده و ۲ “سیکلوی طلائی” و ۷ “سیکلوی طلائی افتخاری” به هنرمندان و چهره های این سینما داده شده است. عزت الله انتظامی، قاطمه معتمد آریا، خانواده مخملباف، رخشان بنی اعتماد، جعفر پناهی از آن جمله اند. یک” سیکلو “نیز به لیلا حاتمی  داده خواهد شد.

فستیوال سینما های آسیا، تاکنون ۵۱ فیلم از قزاقستان، ۲۷ فیلم از قرقیزستان، ۲۰ فیلم از ازبکستان، ۱۷ فیلم از تاجیکستان و ۵ فیلم از ترکمنستان به نمایش در آورده است.

چهار فیلم به نمایندگی از سینمای قراقستان، پس از استقلال این کشور برگزیده شده که شامل فیلم های “معول”، ساخته ” سرگئی بودروف”، یکی از پر پیشینه ترین سینماگران قزاقستان، “دانشجو”، ساخته سردمدار موج نوی سینمای قراقستان، “داره ژان عمربایف” ،”فرشته زخمی” ، ساخته “امیر بایقازین” و “اسب ها”، ساخته “یرلان نورموخامبتوف”   می شوند.

از قرقیرستان، دو کارگردان، یکی،  چهره بی همتا وفقید سینمای این کشور ، “تالاموش اوکی یف”  با فیلم ” در برابر آتش سر خم کن” و “مارات سارولو”، چهره سینمای نوین قرقیز، با فیلم ” آوازهای دریای جنوب” در نظر گرفته شده اند.

از ازبکستان ، سه فیلم از سه کارگردان مهم : “تاشکند، شهر نان”، ساخته “شهرت عباس اف” ، “عاشقان”، ساخته “ایلر ایش محمداف” و ” من ترا یادم می آید”، ساخته “علی کامارایف” به نمایش در خواهند آمد.

نماینده تاجیکستان،” جمشید عثمان اف” با فیلم “برای رفتن به بهشت ، می بایست مرد” خواهد بود.

در این بخش  همچنین فیلم های “سه چهره”، ساخته جعفر پناهی”، “جزیره آهنی”، ساخته محمد رسول اف، “گرگ و گوسفند”، ساخته” شهربانو سادات”  به نمایش در خواهند آمد.

جعفر پناهی،  در سال ۲۰۰۴،  رئیس هیات داوران این فستیوال بود و یک سخنرانی جالب وی سبب شد که مقامات منطقه ای بسیار زود  به ساختن یک کمپلکس خوب سینمایی بپردازندو جلوه بیشتری به فستیوال بدهند.

فستیوال سینما های آسیا، تاکنون ۵۱ فیلم از قزاقستان، ۲۷ فیلم از قرقیزستان، ۲۰ فیلم از ازبکستان، ۱۷ فیلم از تاجیکستان و ۵ فیلم از ترکمنستان به نمایش در آورده است.

چهار فیلم به نمایندگی از سینمای قراقستان، پس از استقلال این کشور برگزیده شده که شامل فیلم های “معول”، ساخته ” سرگئی بودروف”، یکی از پر پیشینه ترین سینماگران قزاقستان، “دانشجو”، ساخته سردمدار موج نوی سینمای قراقستان، “داره ژان عمربایف” ،”فرشته زخمی” ، ساخته “امیر بایقازین” و “اسب ها”، ساخته “یرلان نورموخامبتوف”   می شوند.

از قرقیرستان، دو کارگردان، یکی،  چهره بی همتا وفقید سینمای این کشور ، “تالاموش اوکی یف”  با فیلم ” در برابر آتش سر خم کن” و “مارات سارولو”، چهره سینمای نوین قرقیز، با فیلم ” آوازهای دریای جنوب” در نظر گرفته شده اند.

از ازبکستان ، سه فیلم از سه کارگردان مهم : “تاشکند، شهر نان”، ساخته “شهرت عباس اف” ، “عاشقان”، ساخته “ایلر ایش محمداف” و ” من ترا یادم می آید”، ساخته “علی کامارایف” به نمایش در خواهند آمد.

نماینده تاجیکستان،” جمشید عثمان اف” با فیلم “برای رفتن به بهشت ، می بایست مرد” خواهد بود.

در این بخش  همچنین فیلم های “سه چهره”، ساخته جعفر پناهی”، “جزیره آهنی”، ساخته محمد رسول اف، “گرگ و گوسفند”، ساخته” شهربانو سادات”  به نمایش در خواهند آمد.

جعفر پناهی،  در سال ۲۰۰۴،  رئیس هیات داوران این فستیوال بود و یک سخنرانی جالب وی سبب شد که مقامات منطقه ای بسیار زود  به ساختن یک کمپلکس خوب سینمایی بپردازندو جلوه بیشتری به فستیوال بدهند.

 

پیرامون فستیوال سینماهای آسیا

فستیوال “سینماهای آسیا” که به همت یک زوج علاقمند به سینما، “مارتین و ژان مارک تروآن” در شهر کوچکی به نام “وزول” در غرب فرانسه پا گرفت، در آغاز به ابتکار “کلوب علاقمندان به سینما” و به شکلی محدود کار خود را آغاز کرد؛ امروز به دلیل فعالیت همه جانبه اهالی این شهر، سازمان دهی دقیق و گرم بودن آن، کم کم توانسته  به نامی مهم در میان فستیوال‌ها و به ویژه در آسیا تبدیل شود و بسیاری برای شرکت در آن راهی طولانی را بپیمایند.  حال  این “سینه کلوب” به فستیوالی تبدیل شده که همه کارگردانان سرشناس را به سوی خود می‌کشاند، از جمله آنان “هوسیاسین” کارگران تایوانی، “جعفر پناهی” ،  “ماساهیرو کوبایاشی” ژاپنی ، “استانلی کوان” چینی،”،  بریانته منوسا” فیلیپینی و “کیم کی دوک” کره ای ، هستند. البته نباید حضور “هیرو کازو کوره ایدا” کارگردان مهم ژاپنی را در فستیوال فراموش کرد.

در مورد اهمیت پیدا کردن  و این که چگونه فستیوال شهری کوچک در فرانسه “وزول”، که جمعیت آن همراه با حومه اش از ٣٠ هزار نفر فرا تر نمی رود، توانسته این چنین جای خود را در میان علاقمندان به سینمای آسیا و نیز نزد مسئولان کشورهای آسیائی و به ویژه آسیای جنوب شرقی باز کند و چهره‌های مهم سینمای آسیا دعوت این جشنواره را بپذیرند و در آین فستیوال حاضر شوند، خانم “تروآن”، رئیس جشنواره  می گوید : ” تصور می کنم به این دلیل که این فستیوال مانند فستیوال‌های دیگر نیست، یعنی فستیوالی است که در محل سر و سامان می گیرد، یعنی در پاریس و یا در جائی دیگر آماده نمی‌شود تا بعد به این شهر صادر شود. این نکته بسیار مهم است. دیگر این ما مدت‌هاست که  این کار را آغاز کرده ایم ؛ بنابراین یک روزه به وجود نیامده و کم کم اهالی “وزول” و منطقه “فرانش کونته” این فستیوال را مال خودشان دانستند و همواره از آن به عنوان فستیوال شهرشان یاد می کنند و این فوق العاده است. تعریف از این فستیوال از سوی کسانی که به “وزول” آمده اند، به دلیل این که در اینجا با گرمی از آنها استقبال می شود، با خاطره خوشی از اینجا می روند و از آن به خوبی یاد می کنند، باعث این جذبه شده. درواقع هیچ کس تنها برای دیدن فیلم به اینجا نمی آید، بلکه برای دیدن فیلم همراه با دیگران، گفتگو درباره آن و با کارگردانان آسیائی‌اش می آید.”

شایسته گفتن است که این فستیوال نقش بسیار مهمی در فیلم دیدن و برخورد مردم با فرهنگ های دیگر ایفا کرده است . بدین معنا که درسال‌های آغازین، آنها در مجموع تنها به دیدن دو یا سه فیلم در طول فستیوال می رفتند، در حالی که امروز برخی یک هفته مرخصی می گیرند و از ساعت ۹ صبح تا یازده شب ۴ یا ۵ فیلم تماشا می کنند و پاره ای به منتقدین خوبی تبدیل شده اند. فستیوال به آنها یاد داده که فیلم های خارجی نامأنوس را به زبان‌های اصلی ببینند. برخی نیز از شهرستان‌های دیگر می آیند و در خانه دوستان ویا خویشان خود می مانند تا بتوانند از فیلم ها استفاده کنند.

دیگر این که دیدن این فیلم ها باعث شده که در این دوران پرتنش، سینما، بدون پنددهی و گفتن این که باید فرهنگ دیگران را یاد بگیرند، دیگران را بهتر بشناسند و از پیش داوری پرهیز کنند، در ذهن آنها اثر می گذارد؛ یعنی این گشایش به سوی دیگری به شکلی طبیعی انجام می گیرد و از این روست که فستیوال دستاورد خوبی داشته و شماری از شرکت کنندگان دیگر فیلم را تنها برای لذت بردن نمی بینند بلکه از دید یک منتقد به آن نگاه می کنند و اکنون فستیوال با شمار بالای کسانی روبرو ست  که خواستار آمدن به فستیوال از نقاط مختلف فرانسه هستند.

فستیوال “سینماهای آسیا”ی شهر “وزول” که سینمای آسیا را در شهری کوچک به شماری شناسانده،  هم اکنون توسط تلویزیون منطقه شرق و روزنامه هائی که شرق فرانسه  را پوشش می دهند، حمایت می شود. از رسانه های منطقه ای گذشته، باید به رادیوهای مهم از جمله “فرانس انتر” نیز اشاره کرد که برنامه صبحگاهی آن بیش از ۶ میلیون شنونده دارد و در آن نیز از این فستیوال صحبت می رود و حلقه‌وار خبر آغازش را می دهد.

گفتنی است که این فستیوال،  که اکنون مهمترین برای سینمای آسیا در فرانسه و یا ختا در اروپا به شمار می آید، ، با پایان کار “فستیوال سینمای آسیا”ی شهر “دوُویل”، چند سال پیش،  که از بودجه بیشتری برخوردار بود اما نتوانست دوام بیاورد، جای ویژه‌ای برای خود یافته است .

اهمیت سینمای ایران در فستیوال

ایران اما همه ساله جای ویژه ای در این فستیوال داشته و علت آن به گفته خانم “مارتین تروان”، رئیس جشنواره، در این است  که : “از آغاز  با ایرانیانی برخورد کردیم که با داستان‌هایشان، با برانگیختن احساسی ناگفتنی، ما را تحت تأثیر قراردادند. می توان گفت که هم کشور ایران و هم سینمایش مارا جلب کرد. نکته دیگر گونه‌گونی این سینماست… واین سینما از ژانرهای بسیار برخوردار است. سپس، به مرور زمان، فیلمسازان بزرگ و کوچک ایرانی تبدیل شدند به دوستان فستیوال. ولی این هم درست است که ما به این سینما، در مقایسه با سینماهای دیگر، توجهی خاص داریم که چندان عادلانه نیست، اما چه می شود کرد، باید اعتراف کنم که این علاقه خاص ما هیچ توضیح منطقی ندارد !! ”

حال علیرغم برخورد سرد چند ساله احیر شماری از فستیوال های جهان با سینمای ایران فستیوال  وزول با وفاداری کامل، همه‌ساله،  جای خاصی را به سینمای ایران و هنرمندان ایرانی  داده است. یکی از آنها بزرگداشتی بود که در سال ۲۰۰۵ از “عزت اله انتظامی” هنرپیشه بزرگ ایرانی، به عمل آورد و در همان سال “داریوش مهرجوئی” سینما گر ایرانی، ریاست هیأت داوران را برعهده داشت

به مناسبت پانزدهمین برگزاری فستیوال “سینماهای آسیا”، مسئولان از خانواده مخملباف وآثارشان بزرگداشت به عمل آوردند.

خانواده ای که بدین ترتیب صدمین جایزه خود، “دوچرخه طلائی” فستیوال “سینماهای آسیا” را می ربود. بدین مناسبت ۱۸ فیلم از آثاراین خانواده، که شماری از آنها با دشواری بسیار به این فستیوال رسیده و  نیزکپی آنها بسیار آسیب دیده بودند، به نمایش گذاشته شدند.  از جمله آنها، یکی از مهمترین فیلم های تاریخ سینمای ایران، “ناصرالدین شاه آکتور سینما” بود. محسن مخملباف، در یک نوبت نیز ریاست هیات داوران را به گردن گرفته بود.

فاطمه معتمد آریا را، که در دو فیلم محسن مخملباف و از جمله در “ناصرالدین شاه آکتور سینما” نقش آفرینی کرده بود، پیش تر، در سال ۲۰۰۹،  ریاست داوران فستیوال “سینماهای آسیا” را بر عهده داشت..

بزرگداشت از ایرانیان فهرستی دراز دارد و این فستیوال حتا از خدمات “محمد اطبائی”، مدیر شرکت “مستقل‌های ایران”،  بزرگداشت به عمل آورده است که به فستیوال امکان داد  پاره ای از فیلم های ایرانی را که مورد بی مهری قرار گرفته بودند  دوباره به روی پرده ببرند و  به علاقمندان نشان دهند.

حال نظر به این که امسال، این فستیوال پس از یک سال تعطیلی به دلیل کرونا،  دوباره  فعالیت خود را از سر می گیرد، شاید تدابیر بهداشتی  نگذارند آن شور و هیاهوی همه ساله در آن موج بزند و سالن های آن  از صبح تا شب، پر باشند، اما همه اهالی شهر، یعنی کسانی که بی دریغ خدمات خود را رایگان به فستیوال و میهمانان آن ارائه می کنند، بی صبرانه منتظر آن هستند..

“شهلا رستمی”