سرمایه‌گذاری می‌تواند رونق‌بخش صنعت مسگری زنجان باشد
- شناسه خبر: 89867
- تاریخ و زمان ارسال: 11 اردیبهشت 1404 ساعت 0:16
به گزارش خبرنگار هنرمند در زنجان هنرهای دستی ریشه، هویت و تمدن یک ملت را نشان می‌دهد، این حوزه از این جهت اهمیت داشته و دارد که مردمان سختکوش و فعالان این عرصه همواره و با تمامی محدودیت‌ها و موانع حاکم تلاش کرده اند، اثرهای ماندگار و بدیعی را برای نسل‌های آینده به ارمغان بگذارند. یکی از رشته‌های ماندگار و با اصالت شهر زنجان مسگری است که هنرمندان شاخص و بنامی در این رشته پرورش یافته‌اند و در جای جای این شهر به ویژه در هسته مرکزی شهر می‌توان رشته‌های مختلف صنایع دستی را که کوله باری از قدمت، تاریخ و هویت را در خود جای داده است مشاهده کرد.
بر اساس گواه تاریخی و به احتمال زیاد مهمترین مقطع رشد صنایع مس زنجان در دوره سلجوقیان بوده که صنعتگران زنجانی برای این اقوام تازه استقرار یافته ترک آفتابه و لگن‌های مسی با نقش حیوانات اساطیری می‌ساختند. در دوره ایلخانان هم با ورود تعدادی هنرمند چینی توسط هولاکوخان به زنجان، صنعت مس استان تکامل بیشتری یافته و آفتابه و لگن‌های مسی برجسته و منقش این شهر با نقش‌هایی از گل و گیاه و با لگن‌های کنگره دار مزین و برای صدور به بلاد چین و کناره‌های مدیترانه آن روز مهیا شد.
این نشانه‌ها خود دلایل مستحکمی از ارزشمند بودن این هنر دستی در استان است، هنری که از سالیان سال تاکنون با مردمان این خطه عجین بوده و با فراز و نشیب‌های مختلف اکنون به فعالیت خود ادامه می‌دهد، هر چند فعالان این رشته با مشکلاتی مواجه هستند.
توسعه صنایع پایین دست مس، نیازمند تعادل قیمت‌ها و کاهش مداخلات غیرضروری
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان زنجان به تاثیر ایجاد زیرساخت‌های پایین دست تولیدات مس و ارزش افزوده و رونق آن اشاره کرد و گفت: ایجاد زیرساخت‌های پایین‌دست تولیدات مس تأثیرات مهم و چندجانبه‌ای بر ارزش افزوده و رونق صنایع دستی مس دارد.
مهدی باقری افزود: تاثیرات ایجاد زیرساخت‌های پایین‌دست تولیدات مس، افزایش ارزش افزوده محصولات مس، تولید محصولات پایین‌دست با خلوص بالاتر (مثلاً مس با خلوص ۹۹.۹۹ درصد) ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد می‌کند و محصول نهایی را به قیمت بالاتری (بین ۱۵۱ تا ۲۵۱ دلار در کیلوگرم) می‌رساند. او با بیان اینکه این محصولات در صنایع استراتژیکی مانند هوافضا، مخابرات و نظامی کاربرد دارند که تقاضای پایداری را تضمین می‌کند، گفت: رشد اشتغال و درآمدزایی توسعه صنایع پایین‌دست مس موجب افزایش اشتغال و درآمدزایی در صنعت مس می‌شود.
به گفته باقری، این صنایع می‌توانند با ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش تولید داخلی، به رونق اقتصادی منطقه‌ای و ملی کمک کنند و از طرفی کاهش وابستگی به صادرات مواد خام با توسعه صنایع پایین‌دست، به جای صادرات مواد خام مس، محصولات فرآوری شده با ارزش افزوده بالاتر صادر می‌شود که موجب بهبود تراز تجاری و افزایش درآمدهای ارزی کشور می‌شود.
او با تاکید بر اینکه تقویت صنایع دستی مس زیرساخت‌های مناسب در پایین‌دست مس می‌تواند صنایع دستی مس را نیز تقویت کند، اضافه کرد: زیرا مواد اولیه با کیفیت و قیمت مناسب‌تر در اختیار صنعتگران قرار می‌گیرد و امکان تولید محصولات متنوع‌تر و با کیفیت بالاتر فراهم می‌شود.
باقری افزود: چالش‌ها و نیازهای زیرساختی مشکلات تامین مواد اولیه و زیرساخت‌ها صنایع پایین‌دست مس با مشکلاتی مانند کمبود مواد اولیه، تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات، کمبود گاز، برق و آب مواجه هستند که مانع از توسعه و افزایش بهره‌وری این صنایع می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان زنجان ادامه داد: فرسودگی ماشین‌آلات و فناوری قدیمی عمر بالای ماشین‌آلات و استفاده از فناوری‌های قدیمی باعث کاهش بهره‌وری و افزایش مصرف انرژی می‌شود که نیازمند نوسازی و به‌روزرسانی تجهیزات است.
او با بیان اینکه نیاز به حمایت‌های دولتی از جمله تسهیل صدور مجوزها، تامین مواد اولیه، تعادل قیمت‌ها و کاهش مداخلات غیرضروری می‌تواند به توسعه پایدار صنایع پایین‌دست کمک کند اظهار کرد: توسعه زیرساخت‌های مرتبط با انرژی و حمل‌ونقل اجرای طرح‌های توسعه‌ای مانند طرح کیمیا نیازمند تامین زیرساخت‌هایی از جمله برق، گاز، آب، جاده‌های دسترسی و تجهیزات معدنی بوده که برای افزایش ظرفیت تولید و توسعه زنجیره ارزش مس ضروری است.
باقری خاطرنشان کرد: ایجاد زیرساخت‌های پایین‌دست تولیدات مس نقش کلیدی در افزایش ارزش افزوده، توسعه اقتصادی، اشتغال‌زایی و رونق صنایع دستی مس دارد.او افزود: با این حال، تحقق این اهداف مستلزم رفع چالش‌های تامین مواد اولیه، بهبود زیرساخت‌ها، نوسازی ماشین‌آلات و حمایت‌های دولتی است، توجه به این موارد می‌تواند ظرفیت‌های بالقوه مس در ایران را به صورت بهینه به فرصت‌های اقتصادی تبدیل کند.
باقری با بیان اینکه تولیدات مسی نقش زنجان در ارزش افزوده تولیدات مسی بسیار برجسته و مهم است، اظهار کرد: استان زنجان مرکز اصلی تولید صنایع دستی مسی در ایران محسوب و به عنوان قطب مسگری سنتی کشور شناخته می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان زنجان یادآور شد: در این استان، حدود پنج هزار نفر به صورت مستقیم و سه هزار نفر به صورت غیرمستقیم در صنعت مسگری مشغول به کار هستند و روزانه به طور میانگین ۱۵ تن ظروف مسی تولید می‌شود که گردش مالی ماهانه این صنعت حدود چهار هزار و ۳۹۰ میلیارد ریال برآورد شده است.
نادیده گرفتن شدن صنایع پایین دست آسیب جدی به اقتصاد محلی
رئیس اتحادیه مسگران زنجان نیز با بیان اینکه در خصوص صنایع پایین دستی ظروف مسی می‌توان به هنر، هنرمندان اشاره کرد گفت: هنرمندان در حوزه قلمزنی برجسته، حکاکی، نقره کوبی روی ظروف مسی، فیروزه کوبی روی ظروف مسی، مس پرداز، مینا کاری، الماس تراش و تابلو معرق کاری شده و تابلوسازی مشبک بر روی ظروف مسی ساخته شده انجام می‌دهند تا افزایش ارزش افزوده بالایی داشته باشد.
محسن سلیمی افزود: همچنین در بازارهای خارجی هم حمایت‌ها از سوی ارگان‌های دولتی به خصوص اتاق بازرگانی می‌تواند در شناسایی و مطالعه بازار هدف کمک شایانی برای ایجاد تقاضا در بازارهای خارجی و عرضه محصولات صنایع دستی مسی که با هنرهایی از سوی استادکاران زنجانی و ایرانی آمیخته است، در کشورهای دیگر فراهم کند. او اظهار کرد: در صنایع پایین دستی مرتبط در حوزه صنایع دستی مس می‌توان به سرمایه‌گذاری در طراحی بسته‌بندی زیبا صنایع دستی اشاره کرد که با این کار جذب بازارهای داخلی و صادراتی و همچنین سرمایه‌گذاری در حوزه بازاریابی صادراتی و یا فروشگاهی در بازار داخلی را به دنبال داشته باشد که می‌تواند برای صنایع دستی مفید باشد.
سلیمی با تاکید بر اینکه نادیده گرفتن صنایع پایین‌دستی در حوزه صنایع دستی می‌تواند پیامدهای منفی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشد افزود: صنایع دستی اغلب به عنوان بخشی از هویت ملی و میراث فرهنگی یک کشور شناخته می‌شود و حمایت از زنجیره ارزش کامل آن (از تولید مواد خام تا عرضه محصول نهایی) برای حفظ این هنرها ضروری است. او پیامدهای نادیده گرفتن صنایع پایین‌دستی صنایع دستی مس را یادآور شد و گفت: اگر مواد اولیه باکیفیت (کاتد یا ضایعات کابل مسی) به‌درستی تامین نشود، کیفیت محصول نهایی کاهش می‌یابد. به گفته این فعال حوزه صنایع دستی مس، از بین رفتن مشاغل سنتی بسیاری از صنایع وابسته (همانند انواع رسته‌های مسگری) ممکن است به دلیل‌عدم حمایت از بین بروند و دانش فنی آن‌ها منسوخ شود.
او با بیان اینکه مشکلات زیست‌محیطی مس یک ماده قابل بازیافت است و صنایع دستی مسی معمولا دوستدار محیط‌زیست هستند، گفت: جایگزینی این محصولات با کالاهای پلاستیکی یا فلزات غیرقابل بازیافت می‌تواند آسیب زیست‌محیطی بیشتری ایجاد کند.
سلیمی به راهکارهای پیشنهادی برای حمایت از صنایع پایین دستی مسی اشاره کرد و افزود: حمایت دولتی، ارائه تسهیلات مالی و بیمه‌ای به صنعتگران، در حوزه تبلیغات و بازاریابی معرفی این محصولات در بازارهای داخلی و بین‌المللی می‌تواند اثرگذار باشد.
رئیس اتحادیه مس زنجان خاطرنشان کرد: آموزش و نوآوری، ترکیب طرح‌های سنتی با سلیقه‌های مدرن برای جذب نسل جوان، توسعه گردشگری، ایجاد کارگاه‌های نمایشی و فروشگاه‌های صنایع دستی در مناطق گردشگری نیز می‌تواند در حمایت از این صنعت اثر گذار استان مفید واقع شود. او اضافه کرد: اگر این صنایع نادیده گرفته شوند، نه‌تنها یک هنر ارزشمند از بین می‌رود، بلکه بخشی از تاریخ و اقتصاد محلی نیز آسیب جدی می‌بیند، بنابراین، توجه و سرمایه‌گذاری در این حوزه ضروری است.
یک تولید کننده با ۱۰ سال سابقه در صنعت مسگری زنجان نیز به وضعیت صنایع پایین دستی مس و فرصت‌های نادیده اشاره کرد و گفت: بررسی‌های سال گذشته نشان می‌دهد که کل تراکنش مالی فروش ظروف مسی در دنیا نزدیک به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بوده است.
علیرضا حق‌شناس افزود: از این مقدار، ۷۰۰ میلیون دلار مربوط به منطقه خاورمیانه و به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده در حالی که سهم ایران از این بازار تنها حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار دلار است که عملاً ناچیز به شمار می‌آید. او به ظرفیت بالای مس اشاره کرد و گفت: با تنوع حداقل دو هزار مدل ظروف مسی و تزیینی، ایران می‌تواند بخشی از این بازار را به خود اختصاص دهد که متاسفانه نادیده گرفته شده است. این هنرمند مسگری زنجان خواستار توجه بیشتر به صنایع‌دستی شد و افزود: مشکلات موجود در گمرک و عدم آشنایی کارشناسان با محصولات مسی باعث تاخیر در صادرات می‌شود.
حق‌شناس به کارآفرینی و ایجاد شغل در صنعت مسگری استان اشاره کرد و گفت: فعالان این صنعت، با وجود بازارهای داخلی مشغول به کار هستند، ایجاد راه‌های مختلف برای صادرات این محصولات می‌تواند به افزایش کارآفرینی و ایجاد شغل منجر می‌شود. او با بیان اینکه مواد اولیه این هنر مس بوده و به دلیل نوسانات دلار حتی بورس جهانی کاتد مس را تحت تأثیر قرا داده است، اظهار کرد: این امر بر قیمت تمام شده تولیدکنندگان تاثیر می‌گذارد و در نتیجه به رکود فروش منتهی می‌شود.
این فعال صنایع دستی با بیان اینکه به دلیل کاهش سرانه درآمدی مردم، تمایل به خرید نیز به مراتب کاهش یافته است، گفت: تنها راه گریز از این شرایط، ایجاد ارزش افزوده و صادرات محصولات است که متاسفانه هیچ نهاد دولتی کمک حال نبوده و در این راستا تشکل‌هایی در زنجان برای بازاریابی و بازارسازی در حال فعالیت هستند. او با بیان اینکه در این راستا وب سایت اینترنتی جامع راه اندازی شده است، تصریح کرد: صادرات به کشورهای همسایه در اولویت قرار گرفته و کالاهای بسیار زیبا و متعدد تولید می‌شود که ارسال آن‌ها به همت جمعی و حمایت دستگاه‌های متولی امر باز می‌گردد.
حق شناس، بر ضرورت سرمایه‌گذاری در صنایع پایین دستی مس تاکید کرد و افزود: برای رونق این هنر، باید به این حوزه توجه بیشتری شود تا بیش از گذشته به مسیر رو به رشد خود ادامه دهد.